Gönderen İl: İstanbul

Uygulama Adı: Laboratuvar İyi Uygulama Örneği 
Sağlık Tesisi Adı: Göztepe Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi 
Neden İhtiyaç Duyuldu: Hastane bünyesinde transfüzyon merkezi tarafından servislere çıkış işlemi yapılan kan ürünlerinin kullanım ve imha sayılarının incelenmesi ve yapılan iyileştirmelerle kan imha düzeylerini azaltılması amaçlandı. İmha nedenleri incelendiğinde; kan ve kan ürünü kullanım endikasyonları hakkında hekimlerin ve hemşirelerin bilgi düzeylerinin yeterli olmadığı, kan ve kan ürünlerinin miat ve iade sürecinin yeterince bilinmediği, ameliyat öncesi kan rezervasyonunun kanıta dayanmaksızın fazla miktarda ve uzun süreli yapıldığı, klinik personelinin kan ve kan ürünleri taşıma ve saklama koşullarını yeterli düzeyde bilmedikleri gözlemlenmiştir.

Hangi Alanda Uygulandı: Transfüzyon Merkezi (TM) ve kan transfüzyonu yapan bütün klinikler

Ne zaman Uygulandı/ Sürekli mi?: Sürekli

Nasıl Uygulandı:
1-Miadı geçen kan bileşenleri imhasını azaltmak için Rehberlerde belirtildiği üzere stok yönetiminin iyi şekilde planlanıp, kritik stok seviyesinin doğru tespiti, Maksimum Cerrahi Kan Bileşeni İstem Çizelgesi’nin çıkartılarak buna yönelik stok yönetimine yön verilmesi kan bileşenlerinin en etkin şekilde kullanımını sağlandı.

2-Stok yönetiminde, taze kan bileşeni gerektiren özel durumlar haricinde “önce giren önce çıkar” ilkesine göre hareket edilmesi, miat takibinin gündüz sabit bir personel belirleyerek sıkı kontrolü sağlandı.

3-Transfüzyon Merkezi (TM), kritik stok seviyesinin sürdürülebilirliği için iyi bir depo düzeni oluşturulması ve bu konuda çalışan personelin iyi bir şekilde eğitildi ve barkot sistemi ile kan dolaplarının sayımı yapıldı.

4- Hastanemizde kan ve kan ürünleri imha komisyonu kuruldu. Tüm imhalar ve nedenleri incelenmeye başlandı.

5- Gündüz mesai saatlerinde sabit bir personel ile kan ürünleri çıkış ve miat takibi tek elden yapılmaya başlandı.

6-Stok dolaplarının bileşenlerinin, kan grupları birbirinden ayrı bölümlerde, rahatça sayılabilecek biçimde ve miada göre bir düzende yerleştirilmesi miat takibini kolaylaştırdı.

7-Hastalar adına rezerve edilmiş kan bileşenleri varsa, hasta için gerekliliğinin devam edip etmediğinin takibi günlük gerçekleştirildi ve gerekliliğin bittiği tespit edildiğinde, bileşen miat tarihi esas alınarak stoğa katıldı.

8-TM, stoklarında bulunan miadı yaklaşan eritrosit konsantreleri için birden fazla hastaya çapraz karşılaştırma yaparak (double, triple crosmatch) kan bileşenlerinin kullanım olasılığını arttırıcı önlemler alındı.

9-Kan bileşenlerinin, uygunluk testleri, ürün hazırlama süreçlerinde soğuk zincirin korunması, ürün güvenliğini etkileyecek fizik ve mekanik koşullara dikkat edilmesi, rehberler ve standartlarda ön görülen koşullara kesin şekilde riayet edilmesi sağlandı.

10-TM ‘de çalışan personelin hizmet içi periyodik eğitimlerle tüm süreçlere yönelik bilgi ve deneyimleri desteklendi.

11-TM’ye kan bileşenlerinin teslimi sırasında, dış kontrolleri iyi bir şekilde yapılmaya dikkat edildi. Yırtık, sızıntı yapabilecek hasarlar, renk değişikliği, partikül, yabancı madde vb değişiklikler iyice kontrol edilip teslim alınmaya başlandı.

12-TM’den alıcıya transfüzyon amacıyla çıkışı yapılan kan bileşeninin çeşitli nedenlerle kullanımdan vazgeçilmesi, hatalı uygulama ile ürün bütünlüğünün bozulması, uygunsuz koşullarda tutulmasına bağlı nedenlerle imhaları olabilmektedir. Bunları azaltma ve önlemek için; acil olmayan durumlarda transfüzyon amacıyla istek yapılan kan bileşenlerinin aynı zamanda 1 üniteden fazla servise çıkışı yapılmadı.

13-Kan bileşenlerinin hastane içindeki taşıma ve saklama koşullarına Ulusal Rehberlerde belirtilen kriterlere uyulmalı, kan bileşenlerinin güvenliği açışından soğuk zincirin korunmasının önemi yinelenen transfüzyon pratiği eğitimleriyle beraber tekrar vurgulandı.

14-Servise çıkış yapılıp çeşitli nedenlerle kullanılmayan kan bileşenlerinin en geç 30 dakika içerisinde TM’ye iadesi sağlanması ile ilgili bilgi hekim ve hemşire arkadaşlara tekrar tekrar vurgulandı.

15- Kan ve kan ürünleri kullanımı konusunda kritik servislere ( Kalp damar cerrahisi yoğun bakımı, anestezi yoğun bakımı, hemotoloji günübirlik servisi ameliyathane) transfüzyon merkezinde kullanılan kan dolapları ile aynı özellikte kan dolaplarının temini sağlandı.

16-Kullanım endikasyonu kesin olmayan vakalarda Taze Donmuş Plazma (TDP)’nın çözdürülmemesi konusunda servislerle diyalog ve bilgi alışverişi yapıldı.

17- Yeni başlayan tüm hekim ve hemşirelerin oryantasyon programı dahilinde transfüzyon merkezinde eğitim almaları sağlandı.

18-Trombosit ürününün kullanım ömrünün 5 gün gibi kısıtlı bir süre olması, ayrıca trombositlerin hastane içinde hızlı sirkülasyonunu sağlamak amacı ile havuz trombositlerin rezervasyon süresi 24 saate, aferez trombositlerin de 48 saate indirildi.

19-TM sorumlusu, kan bileşenleri imha istatistik verilerini düzenli takip etti ve gerekli durumlarda düzeltici ve önleyici tedbirler alarak imha sayılarını azaltmaya yönelik çalışmalar yaptı.

20-Hastane içinde kan ve kan bileşeni kullanım ilkeleri ve transfüzyon pratiği konusunda asistan hekimlerin kan merkezine 3 er günlük ve 5-7 şer kişilik gruplar halinde yüz-yüze teorik ve pratik olacak şekilde eğitimlerinin sürekliliği sağlanması amaçlanarak planlama yapıldı.

21-Hemovijilans hemşiresi tarafından ürün isteminden kullanımına kadar tüm süreçlere uygun müdahalelerin yapılması ve hastane genelinde tüm personele hemovijilans hemşiresi ve sorumlu hekim tarafından kanın saklanması, taşınması ve kullanımı ile ilgili eğitimler düzenlenerek hastane genelinde farkındalık seviyesi artırılmış ve imha sayıları aşağı çekilebilmiştir.

Kim tarafından uygulanabilir:

Transfüzyon merkezi çalışanları ve klinik sorumlu hekim ve hemşireleri tarafından uygulandı.

Ne İşe Yaradı :

Transfüzyon merkezlerinin verimlilik hedeflerinden biri de imha oranlarını düşürmektir. Hastane genelinde yapılan önlemler ile 2019 yılı ilk yarı imha oranlarımız %11 iken ikinci yarıda %3’e düşme eğilimi göstermiştir. 2020 yılı imha oranlarını %1 olarak saptandı. 2021 yılı şubat ayı imha oranı %0,2 olarak tespit edildi.

Uygulamada Karşılaşılan Problemler:

• 1-Kan ve kan ürünleri transfüzyonu ile ilgili hastane çalışanlarının bilgi yetersizliği sorunu yaşandı.
• 2-Kan Ve Kan Ürünleri Transfüzyon Rehberi çalışan doktor ve hemşireler tarafından bilinmiyor ve uygulanmıyordu.
• 3-Hastane klinik ve ameliyathanelerde yeterli personelin istihdam etmiyordu.
• 4-Transfüzyon merkezlerinde ortak kullanılan yazılım programının bazı hastanelerin işleyişine uygun olmaması ve sistemde istenen değişikliklerin yapılması uzun zaman almaktaydı.

Uygulama Yapmak İsteyenlere Tavsiyeler:

Çalışan sağlık personeli kan ve kan ürünleri transfüzyonu hakkında eğitilmeli ve ‘’Kan ve Kan Ürünleri Transfüzyon Rehberi’’ hakkında bilgilendirilmelidir.

Hangi Tip Sağlık Tesislerinde Uygulanabilir:

Kan Transfüzyon Merkezi bulunan tüm hastanelerde uygulanabilir.